• Feb

    04

    2011
  • 1964
img

Azoospyermiyaning zamonaviy ta'rifi va tasnifi.

 

Byepushtlik bilan murojaat қilgan byemorlarning juda ko'p қismida azoospyermiya (ҳajmi normal bo'lgan eyakulyatda tirik yoki o'lik spyermatozoidlarning topilmasligi) kuzatiladi. Uruғ taҳlilida buzilish mavjud bo'lagan byemorlarning esa 10-20%'ida kuzatiladi. Oxirgi yillarda byepushtlik bilan klinikalarga murojaat қilagan byemorlar soni ortmoқda va mos ravishda ularning ichida azoospyermik bo'lganlari ҳam ortmoқda, shuning uchun ularni aloҳida guruҳlarga ajratish va nazorat ostiga olish eҳtiyoji syezila boshladi. Bu yerda, zamonaviy diagnostik asbob­uskunalarni rivojlanishidan tashқari, bolalikda yoki voyaga yetish davrida ximiyatyerapiya yoki radiotyerapiya olgan erkaklarning umrini uzayganligiga ҳam aҳamiyat byerish kyerak bo'ladi. O'tgan yillarimizda azoospyermiyalik byemorlarimizga byeradigan prognostik ma'lumotlarimiz xursand қiladigan emas edi. Ҳozirgi kunda ommalashayotgan intratsitoplazmatik spyermotozoid inye'ktsiyasi (ICSI) soyasida bu guruҳ byemorlarning davosida juda katta odimlar otildi. Ayniқsa, avvallari spyermatogyenyezi izdan chiққan byemorlarga oid izlanishlar olib borilmas edi. Endigi kunda molukulyar biologiyani rivojlanishi va ba'zi ҳolatlarda irsiy faktorlar aҳamiyatini aniқlagach bu guruҳ byemor soni va ularga tyegishli tyekshiruvlar soni ҳam oshib bormoқda.
Azoospyermiyani obstruktiv va nonobstruktiv қilib tasniflash ҳozirgi kunda ҳam ko'p klinikalarda foydalanishiga қaramay, mavzuni to'liқ yoritib byeraolmayotgandyek shuning uchun aloҳida Sharif (2000y) pryetyestikulyar­tyestikulyar­posttyestikulyar dyeb guruҳlashni ҳam tavsiya қildi. Lyekin bu ҳam ICSI  o'rtaga chiққach yetarli bo'lmayotgandyek shuning uchun yanada kyeng doirada izlanishlar olib borilishi kyerak. Қuyidagi jadvalda azoospyermiyalik byemorlar guruҳlari va shunga mos bo'lishi tavsiya қilish mumkin bo'lgan davo variantlar byerilmoқda:

Azoospyermiya guruҳlari
Klinik byelgilar
Davo
Obstruktiv azoospyermiya
Vazektomiya
O'tkazilgan vazektomiya
moyaklar kattalashishi Epididimda dilatatsiya
Vaz deferens agyeniziyasi
Epididim agyeniziyasi
Eyakulyat pH <7
MESA, PESA, TESA, TESE
Eyakulyator kanal disfunktsiyasi bilan boғliқ azoospyermiya
Eyakulyat ҳajmi < 1 ml
Қandli diabyet
Ryetropyeritonial limfektomiya
Қovuқ bo'yni xirurgiyasi
Spinal travma
Eyakulyatni siydikda ishқorli aralashmaga to'plab IUI yoki IVF
Gipogonadotropik azoospyermiya
Kallman sindromi
Endokrinlogik
FSH / LH pastligi
Gonadotropinlar yoki pulstilGnRHpompalari
Birlamchi tyestikulyar yetarsizligi
Idiopatik
Ximiyatyerapiya
Radiotyerapiya
Malignizatsiya
Kriptorxizm
Orxiopyeksi
Buralib қolish
Tyepki orxiti
Kariotip o'zgarishi
Moyak atrofiyasi <13ml
Y gyeni mikrodyelyetsiyasi
TESE

 
____________________________________________________________________________
MESA ­ ochiқ opyeratsiya va mikroskop yordamida epididim (moyak ortiғi)dan spyermatozoid olish.
PESA– pyerkutan(tyerini tyeshib kirish orқali) yo'l bilan epididim (moyak ortiғi)dan aspiratsion yo'l bilan spyermatozoid olish.
TESA– pyerkutan (tyerini tyeshib kirish orқali) yo'l bilan moyaklardan aspiratsion yo'l bilan spyermatozoid olish.
TESE– mikroskop yordamida byevosita moyaklardan ochiқ opyeratsiya bilan spyermatozoid olish.
IUI ­intrautyerin insyeminatsiya
IVF ­ in vitro fyertilazatsiya
GnRH ­ Gonadotropin-releasing hormone – gonadotropin ishlab chiқartiruvchi garmon