- Feb
04
2011 - 2139
Azoospyermiyaning zamonaviy ta'rifi va tasnifi.
Byepushtlik bilan murojaat қilgan byemorlarning juda ko'p қismida azoospyermiya (ҳajmi normal bo'lgan eyakulyatda tirik yoki o'lik spyermatozoidlarning topilmasligi) kuzatiladi. Uruғ taҳlilida buzilish mavjud bo'lagan byemorlarning esa 10-20%'ida kuzatiladi. Oxirgi yillarda byepushtlik bilan klinikalarga murojaat қilagan byemorlar soni ortmoқda va mos ravishda ularning ichida azoospyermik bo'lganlari ҳam ortmoқda, shuning uchun ularni aloҳida guruҳlarga ajratish va nazorat ostiga olish eҳtiyoji syezila boshladi. Bu yerda, zamonaviy diagnostik asbobuskunalarni rivojlanishidan tashқari, bolalikda yoki voyaga yetish davrida ximiyatyerapiya yoki radiotyerapiya olgan erkaklarning umrini uzayganligiga ҳam aҳamiyat byerish kyerak bo'ladi. O'tgan yillarimizda azoospyermiyalik byemorlarimizga byeradigan prognostik ma'lumotlarimiz xursand қiladigan emas edi. Ҳozirgi kunda ommalashayotgan intratsitoplazmatik spyermotozoid inye'ktsiyasi (ICSI) soyasida bu guruҳ byemorlarning davosida juda katta odimlar otildi. Ayniқsa, avvallari spyermatogyenyezi izdan chiққan byemorlarga oid izlanishlar olib borilmas edi. Endigi kunda molukulyar biologiyani rivojlanishi va ba'zi ҳolatlarda irsiy faktorlar aҳamiyatini aniқlagach bu guruҳ byemor soni va ularga tyegishli tyekshiruvlar soni ҳam oshib bormoқda.
Azoospyermiyani obstruktiv va nonobstruktiv қilib tasniflash ҳozirgi kunda ҳam ko'p klinikalarda foydalanishiga қaramay, mavzuni to'liқ yoritib byeraolmayotgandyek shuning uchun aloҳida Sharif (2000y) pryetyestikulyartyestikulyarposttyestikulyar dyeb guruҳlashni ҳam tavsiya қildi. Lyekin bu ҳam ICSI o'rtaga chiққach yetarli bo'lmayotgandyek shuning uchun yanada kyeng doirada izlanishlar olib borilishi kyerak. Қuyidagi jadvalda azoospyermiyalik byemorlar guruҳlari va shunga mos bo'lishi tavsiya қilish mumkin bo'lgan davo variantlar byerilmoқda:
|
Azoospyermiya guruҳlari
|
Klinik byelgilar
|
Davo
|
|
Obstruktiv azoospyermiya
|
Vazektomiya
O'tkazilgan vazektomiya moyaklar kattalashishi Epididimda dilatatsiya Vaz deferens agyeniziyasi Epididim agyeniziyasi Eyakulyat pH <7 |
MESA, PESA, TESA, TESE
|
|
Eyakulyator kanal disfunktsiyasi bilan boғliқ azoospyermiya
|
Eyakulyat ҳajmi < 1 ml
Қandli diabyet Ryetropyeritonial limfektomiya Қovuқ bo'yni xirurgiyasi Spinal travma |
Eyakulyatni siydikda ishқorli aralashmaga to'plab IUI yoki IVF
|
|
Gipogonadotropik azoospyermiya
|
Kallman sindromi
Endokrinlogik FSH / LH pastligi |
Gonadotropinlar yoki pulstilGnRHpompalari
|
|
Birlamchi tyestikulyar yetarsizligi
|
Idiopatik
Ximiyatyerapiya Radiotyerapiya Malignizatsiya Kriptorxizm Orxiopyeksi Buralib қolish Tyepki orxiti Kariotip o'zgarishi Moyak atrofiyasi <13ml Y gyeni mikrodyelyetsiyasi |
TESE
|
____________________________________________________________________________
MESA ochiқ opyeratsiya va mikroskop yordamida epididim (moyak ortiғi)dan spyermatozoid olish.
PESA– pyerkutan(tyerini tyeshib kirish orқali) yo'l bilan epididim (moyak ortiғi)dan aspiratsion yo'l bilan spyermatozoid olish.
TESA– pyerkutan (tyerini tyeshib kirish orқali) yo'l bilan moyaklardan aspiratsion yo'l bilan spyermatozoid olish.
TESE– mikroskop yordamida byevosita moyaklardan ochiқ opyeratsiya bilan spyermatozoid olish.
IUI intrautyerin insyeminatsiya
IVF in vitro fyertilazatsiya
GnRH Gonadotropin-releasing hormone – gonadotropin ishlab chiқartiruvchi garmon