Aspermiya /Gipospermiya/Retrograd eyakulyatsiya

Aspermiya /Gipospermiya/Retrograd eyakulyatsiya

 Eyakulyatning yo'qligi va/yoki kam miqdorda chiqishi

Eyakulyat chiqmasligiga asosan ikki sabab bo'lishi mumkin bular retrograd eyakulyatsiya (urug’ning orqaga (siydik qopiga) qochishi) va emissiyaning buzilishlaridir (urug’ning urug’ tizimchisi(vazdeferens)dan orqa uretraga (posterioruretra) tashlab berila olmasligidir). Umuman eyakulyatning bo'lmasligi ASPERMIYa deyilsa ham buni ko'pchilik adashtiradigan eyakulyatda umuman urug’(spermatozoid)larning bo'lmasligi AZOOSPERMIYadan farqlash kerak bo'ladi. Chunki yosh bemorlarni har ikki holatda ham farzandsizlik urolog-andrologga murojaat qilishiga olib keladi. Eyakulyatsiyani izdan chiqishiga asosan orqa miya (umurtqa pog’onasi)dagi jarohatlar sabab bo'lsa kamdan kam holatlarda bo'lsa ham qandli diabet va tarqoq skleroz kabi nevrologik kasalliklarni kuzatishimiz mumkin. Bundan tashqari qon bosimini davolashda ishlatiladgan ba'zi dorilar ham sabab bo'ladi. Retroperitonial operatsiyalar beldagi operatsiyalar paytida simpatik nerv tugunlarini jarohatlanishi juda ko'p uchraydigan sabablaridandir.

Aspermiyaning yana bir sababi orgazm bo'lmasligi bilan birga keladigan psixologik muammodir. Azoospermik bo'lmagan bemorlarning asosiy muammosi etarli miqdorda sperma to'plashidir. Buning uchun androlog bilan birga maslahat qilishlari kerak bo'ladi.

Retrograd eyakulyatsiyani shifokor juda osonlik bilan tashxis qila oladi. Ya'ni aspermiyaga shikoyat qilib kelgan bemorga urug’ analizi buyuriladi va oragazm bo'lish juda muhim bu erda, shundan so'ng siydik analizi topshiriladi. Siydik analizida bir dona spermatozoidni topilishi retrograd eyakulyatsiya diagnozi uchun etarli bo'ladi.

Eyakulyatning asosiy miqdori urug’ pufakchalaridan kelganligi sababli agar retrograd eyakulyatsiya yuz bermayotgan bo'lsa, ya'ni kam miqdorda eyakulyat bo'lsa jarayonga urug’ pufakchasi qatnashmayotgan bo'ladi. Bu holatda nisbiy yoki to'liq eyakulyator kanal berkligi haqida o'ylash kerak bo'ladi. Palpator urug’ tizimchasini paypaslanmasligi odatda urug’ pufakchasini ham agenziyasi (tug’ma rivojlanmaganligi) Tashxis uchun transrektal ultratovush tekshiruvi (TRUZI) qilinadi (prostatadagi kistalar, ularning o'lchami va joylashishi, urug’ tizimchasini ageniziyasi va h.k). TRUZI da topilgan ma'lumotlarga ko'ra andrologi shifokori bemorga qaysi usuldagi davolashni tanlashni hal qiladi. (Prostata kistalarda ko'pincha (TUR-ED*)).

Bemorlarga quyidagi algoritm bo'yicha yondoshish mumkin:

Aspermiya /Gipospermiya

Jinsiy parhezning muddatini aniqlash

(etarli sperma to'planishi uchun kerakli muddatni belgilash)

Eyakulyatsiyadan keyingi siydik tahlili

(+)	(-)
Retrograd eyakulyatsiya
Simpatomimetiklar(efedrin), Qovuqdan ishqoriy muhitda cperma to'plash (IUI)	Transrektal ultratovush tekshiruvi
Anormal	Normal
Urug’ pufakchasi aspiratsiyasi	Emissiya yo'q
Simpatomimetiklar,	Elektroeyakulyatsiya
(+)	(-)
Eyakulyator kanalda     blok mavjud	Eyakulyator kanalda va epididimlarda blok mavjud
TUR-ED	TUR-ED va pididimoanastomozlar

*Transuretral eyakulyator kanal rezektsiyasi.

Yana shuni esdan chiqarmaslik kerak-ki, urug’ pufakchasi va prostata androgenlar nazorati ostida sekretsiya(o'z mahsulotini ishlab chiqaradi) qiladi. Shuning uchun androgen defitsit holatlarda ham eyakulyat hajmida kamayish kuzatiladi, lekin bu holat azoospermiya bilan birga keladi.

Shuni ham inobatga olish kerakki, ba'zi erkaklar urug’ analizi vaqtida etarli hajmda eyakulyat chiqaraolmaydilar, bu holatda tabiiy hajmni bilish uchun prezervativga tabiiy aloqada chiqarilgan eyakulyat hajmini baholash kerak bo'ladi. Aspermik va gipospermik(<1.5 ml) holatlarning barchasida qayta urug’ analizi va eyakulyatsiyadan keyingi siydik tahlili o'tkazilishi shart. Eyakultsiyadan keyingi siydik bir idishga to'planadi va sentrifuga 300G 10 minut davomida qilinadi. So'ngra mikroskop ostida tekshiriladi. Aspermik bemorlarda har bir ko'rish maydonida 10-15 dan ko'p spermatozoid ko'rinishi kerak. Gipospermik bemorlarda antegrad(normal chiqqan) eyakulyatsatdan ko'p miqdorda kuzatilishi retrograd eyakulyatsiya tashxisini tasdiqlaydi. Retrograd eyakulyatsiya tashxisli bemorlarni davolashni medikamentoz va ba'zi texnik usullari mavjud va bular albatta androlog nazoratida o'tkaziladi. Retrograd eyakulyatsiyani davolash farzandsizlik bilan shikoyat qilib kelgan bemorlarda aktual muammodir. Lekin farzandsizlik muammosi bo'lmagan keksa yoshdagi turli yuqoridagi sabablar tufayli retrograd eyakulyatsiyasi mavjud bemorlar uchun davolash tanlov usulidadir.

Azoospermik bemorlarning siydik tahlilida bir dona spermatozoidni topilishi ham bilateral to'liq duktal obsturuktsiya yo'qligini o'rtaga chiqaradigan muhim asosdir. Agar siydikda urug’ aniqlanmasa eyakulyator kanallarning bloki haqida o'ylash kerak bo'ladi.

Avvallari urug’ pufakchasini eyakulyatsiyaga qatnashayotganligini baholash maqsadida eyakulyatda fruktoza aniqlatilar edi. Bugungi kunda transrektal ultratovush tekshiruvi natijalarining normal kelishi bu shubhadan halos qiladi.

FSG (folikulla stimullovchi gormon) normal ko'rsatkichlarda bo'lsa moyaklar biopsiyasi qilish mumkin. Agar normal spermatogenez mavjudligi aniqlansa yo'ldagi bloklarni hal qiluvchi rekonsruktiv operatsiyalar o'tkazish kerak bo'ladi. Obstruktsiya darajasini belgilash uchun intraoperatsion vazografiya o'tkaziladi. Gipospermiyali oligozoospermik bemorlarda moyaklar biopsiyasi odatda shart emas.