Buyrak tushishi haqida qisqacha ma‘lumot hamda choralar.
Buyrak tushishi
Nefroptoz – buyrakning tushishi (ya`ni, o`z o`rnidan pastga siljishi) demakdir. Tug`ma nefroptoz buyrakni ushlab turuvchi boylamlarning nimjonligi oqibatida kelib chiqsa, orttirilgan nefroptoz esa shikastlanish, ba`zan qisqa fursatda juda oriqlab ketish natijasida yoki homiladorlikdan so`ng qorin devori mushaklarining kuchsizlanishi oqibatida kelib chiqadi. Dastlabki bosqichda buyrakning pastki qismi qo`lga ilinsa (sog` odamda buyrak qo`lga unnamaydi), ikkinchi bosqichda buyrak to`liq suriladi, uchinchi bosqichda har tomonga suriladigan bo`lib qoladi. Nefroptozning boshlang`ich davrida bemor deyarli hech narsa sezmasligi mumkin. Faqat vaqti-vaqti bilan (ayniqsa ko`p yurib yoki chopib kelgandan so`ng) buyrak, qorin, kindik sohasida belga yo qovuqqa beriladigan og`riq paydo bo`ladi.
Keyinchalik buyrak tomirlari ko`proq cho`zilib, torayib boradi. Oqibatda buyrakning qon bilan ta`minlanishi yomonlashadi. Endi bemor nafaqat og`riqning zo`rayganidan, balki uning qayta-qayta (hatto buyrak sanchig`i darajasida) bezovta qilishidan va peshob rangining o`zgarganidan shikoyat qila boshlaydi. Peshob tahlil qilinganda esa oqsil va eritrositlarning ko`paygani aniqlanadi. Xastalikning uchinchi bosqichi nefrogen gipertoniya (buyrak xastaligi oqibatida qon bosimining ko`tarilishi) va qonli peshob kabi asoratlar bilan kechadi.
Nefroptozni davolash konservativ (operasiyasiz) va operativ usulda olib boriladi. Konservativ usul deganda asosan ilk boshqichlada yordam beradi, bular bandaj taqish, qorin devorini mustahkamlashdir. Natijada qorin bo`shlig`i bosimini oshirish yo`li bilan buyrakni o`z holiga keltirish ko`zda tutiladi. Bandaj qorin pastidan tepaga qarab o`ralishi, qorin devorini bir tekis siqib turishi, uni ertalab yotgan holda qo`yilishi, kechqurun uyqudan oldin yechilishi kerak. Bandajdan uzoq muddat foydalanish qorin devori mushaklarining kuchsizlanishiga olib keladi. Davolash maqsadidagi jismoniy mashqlar, ertalabki badantarbiya, suzish juda foydali.
Operasiya usuli (nefropeksiya)da esa tushgan buyrak o`z o`rniga qo`yiladi va yana tushmaydigan qilib mustahkamlanadi. Bu usul nefroptozning asoratlari yuzaga kelmasdan ilgari amalga oshirilsa, ko`proq samara beradi.
